Cây lá ngón
Tên khoa học là: Gelsemium elegans Benth.
Thuộc họ mã tiền – Loganiaceae.

Đặc điểm thực vật:

cây lá ngón

Cây lá ngón còn có các tên gọi khác như cây cỏ ngón, cây đoạn trường thảo, hồ mạn đằng, câu vẫn, thuốc rút ruột, ngón vàng.
Lá ngón thuộc loại cây leo, thân và cành không có lông; thân hơi có khía dọc. Lá mọc đối, hình trứng hoặc hình mũi mác, mép lá nguyên nhẵn, lá dài. Hoa mọc ở đầu cành hay kẽ lá tạo thành xim; hoa có màu vàng. Quả nang dài, màu nâu, bên trong có chứa các hạt nhỏ màu nâu nhỏ, hình thận và có rìa mỏng ở quanh mép.
Cây mọc hoang ở nhiều tỉnh miền núi phía bắc như Hà Giang, Sơn La, Lai Châu, Hoà Bình,….Cây cũng có ở Quảng Nam, Quảng Ngãi, Tây Nguyên.

Thành phần hoá học:

Các alcaloid: gelsemin, humantenin, koumin, akuammidin,…

Tác dụng:

Các alcaloid của cây lá ngón rất độc, người ta không dùng cây này làm thuốc chữa bệnh, nhưng cũng cần phải biết để phân biệt cây với các cây thuốc khác.
Cây có thể dùng ngoài để chữa mụn nhọt, vết thương do ngã hay bị đánh đòn bằng cách giã nhỏ đắp ngoài hoặc lấy nước sắc rửa chỗ đau.
Dấu hiệu của ngộ độc lá ngón: nạn nhân nôn mửa, đồng tử giãn, ức chế hô hấp, giãn cơ, đâu bụng dữ dội, chảy máu dạ dày, ruột.
Giải độc: gây nôn, rửa dạ dày, hô hấp nhân tạo, dùng thuốc kích thích, nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Hạt mã tiền

hạt mã tiền

Hạt mã tiền có hình đĩa dẹt, mép hơi lồi, kích thước tương đương đồng tiền xu. Có hạt méo mó, cong, kích thước không đều. Hạt có màu xám nhạt, bề mặt có 1 lớp lông tơ mượt phủ kín, bóng. Trên 1 mặt có 1 lỗ lồi nhỏ gọi là rốn hạt. Từ chỗ rốn có 1 đường hơi lồi chạy đến chỗ nhô lên ở mép hạt. Hạt được cấu tạo bởi 1 nội nhũ sừng rất cứng; có 1 cây mầm nhỏ nằm trong giữa nội nhũ.

Thanh phần hoá học:

Hạt mã tiền chứa strychnin,brucin, colubrin, vomicin, novacin, pseudostrychnin,…

Công dụng:

Tác dụng của hạt mã tiền là tác dụng của strychnin.
Hạt mã tiền là nguyên liệu để chiết xuất strychnin.
Dùng ngoài làm thuốc xoa bóp chữa tê nhức chân tay, đau dây thần kinh, dùng dưới dạng cồn xoa bóp. Có thể dùng riêng lẻ hay phối hợp với ô đầu, phụ tử.